Żylaki kończyn dolnych – jakie są przyczyny ich powstawania?

W układzie krwionośnym tętnice i żyły spełniają różne funkcje. Tętnicami płynie z serca krew natleniona, a żyłami powraca do niego po spełnieniu swojego zadania – dostarczeniu do tkanek tlenu i substancji odżywczych. Krew tętnicza płynie szybko, ponieważ jest bezustannie tłoczona skurczami serca, a jednocześnie płynie zgodnie z siłą grawitacji. Krew w żyłach musi pokonać drogę przeciwną – powrócić do serca, które jest położone dużo wyżej niż kończyny dolne. W czasie ruchu krew do żył tłoczona jest przy pomocy skurczu mięśni stopy, podudzi i ud, a także przez podciśnienie wytwarzane w klatce piersiowej w wyniku oddychania. W kończynach krew płynie w pozycji pionowej prawie wyłącznie dzięki działaniu mięśni nóg, dlatego brak aktywności nie sprzyja sprawnemu przepływowi krwi w kierunku serca. Niewielką pomocą dla żył jest również rytmiczny ucisk wykonywany na nie przez sąsiadujące z nimi tętnice.

Dodatkowym wsparciem dla krwi pokonującej na drodze do serca siłę grawitacji są zastawki żylne. Można je określić jako niewielkie kieszonki w świetle żyły. Występują parzyście i mają kształt półksiężyca. Ich zadaniem jest przepuszczanie krwi wyłącznie w stronę serca. Kiedy krew w czasie skurczu mięśni płynie w kierunku serca, zastawki są otwarte. Kiedy krew zatrzymuje się w czasie rozkurczu mięśni i pod wpływem siły grawitacji chce się cofnąć, zastawki zamykają się.

Zdrowe żyły są sprężyste, a ich zastawki elastyczne. W sytuacji gdy zastawki tracą elastyczność, dochodzi do uszkodzenia systemu przepływu krwi. Część krwi żylnej zatrzymuje się i cofa z układu żył głębokich do powierzchownych. W takiej sytuacji mówi się o refluksie. Krew zaczyna zalegać w żyłach, które stają się niewydolne. Wzrastające ciśnienie krwi stopniowo rozpycha żyły i poszerza je. Na skórze pojawiają się pajączki, żylaki w postaci nieregularnych, podskórnych wybrzuszeń, a w przypadku prawie całkowitego zastoju krwi występującego w zaawansowanej postaci żylaków, dochodzi do permanentnego obrzęku kończyny, następnie zmian skórnych i wreszcie do owrzodzenia podudzi, czyli wystąpienia niegojących się ran.
Niewydolność zastawek żylnych jest najczęstszym powodem powstawania żylaków kończyn dolnych, a w ich konsekwencji przewlekłej niewydolności żylnej.

Konsultacja merytoryczna:
Dr n. med. Wojciech Rybak – specjalista chirurg, flebolog, certyfikowany lekarz medycyny estetycznej w Klinice Ars Estetica.