Prostata i jej choroby – co warto wiedzieć?

Prostata (gruczoł krokowy, stercz) to gruczoł będący częścią męskiego układu płciowego. Umiejscowiony jest w miednicy mniejszej, poniżej pęcherza moczowego, a jego tylna część przylega bezpośrednio do odbytnicy. Prostata spełnia ważną funkcję w układzie rozrodczym mężczyzny – produkuje płyn, który spełnia funkcje nawilżające i odżywcze dla powstałych w jądrach plemników.

Prostata u prawie połowy mężczyzn w wieku powyżej 60. roku życia ulega przerostowi, który najczęściej jest łagodny. Wymaga jednak leczenia, podobnie jak inne schorzenia dotykające prostatę: rak prostaty czy zapalenie prostaty.

Łagodny przerost prostaty

Za prawidłowy wzrost i funkcjonowanie prostaty odpowiadają hormony, a zwłaszcza testosteron, męski hormon płciowy. Czasami jednak hormony powodują, że prostata zbyt mocno powiększa swój rozmiar i dochodzi do jej łagodnego przerostu. Powiększony gruczoł krokowy zaczyna uciskać cewkę moczową i wywołuje parcie na pęcherz. Częsta potrzeba oddawania moczu skutkuje jednak oddaniem kilku, kilkunastu kropli moczu. Strumień moczu jest również zwężony lub osłabiony.

Innym objawem łagodnego przerostu prostaty jest nykturia – nocne oddawanie moczu, oddawanie moczu przerywanym strumieniem oraz ból cewki moczowej i nietrzymanie moczu. Zaawansowana postać łagodnego przerostu gruczołu krokowego przyczynia się do zalegania moczu, które wywołuje zakażenie dolnych dróg moczowych. Brak przeciwdziałania łagodnemu przerostowi stercza może doprowadzić do sytuacji, w której oddawanie moczu może się odbywać jedynie kropla po kropli lub wyłącznie w sposób przerywany.

Łagodny przerost prostaty dotyka dojrzałych mężczyzn, jednak jego pierwsze objawy mogą pojawić się już przed 40. rokiem życia. Schorzenie jest o tyle groźne, że jeśli nie zostanie podjęte leczenie może nastąpić obrzęk przerośniętej prostaty i zatrzymanie moczu. Konsekwencję tego są groźne dla zdrowia, a nawet życia. Niemożność oddania moczu mimo pełnego pęcherza skutkuje niewydolnością nerek z przyczyn pozanerkowych i zatruciem organizmu, a to z kolei może doprowadzić do obrzęku płuc i zgonu.

Rak prostaty

W początkowym stadium rozwoju rak prostaty nie daje praktycznie żadnych objawów. W stadium zaawansowanym pojawia się zatrzymanie moczu, wyczuwalny guz w okolicach podbrzusza, bóle kości. Rozwój nowotworu prostaty następuje bardzo powoli, dlatego w sytuacji wystąpienia takich objawów nowotworu prostaty zwykle nie daje się już leczyć. Ważne jest, aby poddawać się badaniom wtedy, gdy ewentualne zachorowanie może być skutecznie poddane terapii.

Bardzo prostym badaniem wykonywanym poprzez pobranie krwi, ułatwiającym wykrycie wczesnego stadium raka prostaty, jest określenie stężenia PSA (Prostate Specific Antigen) – antygenu specyficznego prostaty. Podwyższony poziom PSA może wskazywać na wczesną postać nowotworu, ale także na łagodny przerost prostaty, zapalenie prostaty albo zakażenie dróg moczowych. Pacjent, u którego stwierdzono podwyższony poziom PSA zawsze powinien być poddany dalszemu diagnozowaniu.

W celu oceny prostaty i wykrycia ewentualnego nowotworu wykonuje się również: – badanie per rectum – badanie proktologiczne, polegające na zbadaniu przez lekarza prostaty przy pomocy palca wsuniętego do odbytu pacjenta,

• badanie TRUS – badanie ultrasonograficzne wykonywane przez odbytnicę,
• biopsję – pobranie fragmentu tkanki w czasie badania TRUS, jeśli zauważone zostaje coś niepokojącego.

Zapalenie prostaty

Do bardzo bolesnego zapalenia prostaty dochodzi w wyniku bakteryjnego zakażenia okolic prostaty. Dolegliwości polegające na pieczeniu okolic intymnych i miednicy, słabnące w czasie oddawania moczu, jednak nasilające się bezpośrednio po oddaniu moczu oraz silny ból okolic narządów płciowych wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej. Ostre zapalenie prostaty wywołuje gorączkę i dreszcze, bóle kręgosłupa w części krzyżowej, czasami nudności i wymioty, może prowadzić do pojawienia się krwi lub ropy w moczu.

Leczenie ostrego zapalenia prostaty trwa kilka tygodni i polega na dożylnym podaniu antybiotyku o szerokim spectrum działania oraz na terapii antybiotykami doustnymi.

Skutkiem źle leczonego lub niewyleczonego ostrego zaplenia prostaty jest przewlekłe bakteryjne zapalenia prostaty, które nie daje tak silnych objawów, jak ostre zapalenie prostaty. Inną przewlekła odmianą zapalenia prostaty jest przewlekłe niebakteryjne zapalenie prostaty, które może pojawić się w wyniku zastoju wydzieliny gruczołu krokowego lub podrażnienia z powodu nadużywania ostrych przypraw w potrawach, alkoholu czy przechłodzenia organizmu.

Prostata jest bardzo małym gruczołem, jednak jej nieprawidłowe funkcjonowanie może mieć bardzo poważne skutki dla organizmu. Warto regularnie badać prostatę, aby w porę reagować na ewentualne schorzenia.